Avrupa Birliği, 2026 yılında yürürlüğe girmesi planlanan “Hurda Araçlar” (End-of-Life Vehicles – ELV) düzenlemesiyle otomotiv sektöründe köklü değişikliklere hazırlanıyor. Yeni sistem, pazara sunulan her aracın “geri dönüştürülebilirlik sertifikası” taşımasını ve “Dijital Araç Pasaportu” bulundurmasını zorunlu kılacak.
Avrupa Komisyonu tarafından 2023 yılında sunulan düzenleme taslağı, çevreye zarar veren ve kayıtsız biçimde elden çıkarılan araçların sayısını azaltmayı hedefliyor. Yıllık yaklaşık 6,6 milyon aracın en az 3,5 milyonunun çevreye zarar vermeden geri dönüştürülmesi planlanıyor.
Yeni düzenlemeyle araçların söküm süreci, tekrar kullanılabilir parçalar ve zararlı kimyasallar hakkında sıkı kayıtlar altına alınacak. Kurşun, cıva, kadmiyum gibi tehlikeli maddelere yönelik sınırlamalar da artırılacak.
Dijital Araç Pasaportu Geliyor
Her aracın, Avrupa çapında merkezi bir veri tabanında yer alacak Dijital Araç Pasaportu taşıması zorunlu olacak. Bu pasaportta aracın malzeme içeriği, bakım ve kaza geçmişi, sahip değişiklikleri ve hurdaya ayrılma bilgileri gibi veriler yer alacak. Bu sistemin ikinci el araç piyasasında şeffaflığı artırması ve çevreye zararlı araçların tespitini kolaylaştırması bekleniyor.
Türkiye’yi de Yakından İlgilendiriyor
Türkiye, Gümrük Birliği üyesi olması ve otomotiv ihracatının yüzde 72’sinin Avrupa Birliği ülkelerine yapılması nedeniyle düzenlemeye uyum sağlamak zorunda. Geri dönüştürülebilirlik sertifikası olmayan araçların ihracatında engeller yaşanabileceği belirtiliyor. Ayrıca, üretim aşamasında dijital pasaport entegrasyonu zorunlu hale gelecek ve kimyasal bileşenlerin şeffaflığı ile yasal uyumluluk da sağlanacak.
Araç Sahipleri ve Sektör İçin Yeni Dönem
Düzenlemeyle birlikte ikinci el araç satışlarında çevresel uygunluk ve dijital pasaport şartları gündeme gelecek. Eski araçların bakımı zorlaşabilecek, yedek parça temininde güçlükler yaşanabilecek. Hurda araçlara yönelik teşvik ve vergi düzenlemelerinin artırılması, araç muayenelerinde çevreci kriterlerin öne çıkarılması bekleniyor.
Risk Altındaki Araçlar
- Düzenleme kapsamında en fazla risk altında olan araçlar arasında şunlar yer alıyor:
- Eski model, düşük emisyonlu araçlar (Euro 3 ve altı)
- Geri dönüştürülebilirlik sertifikası bulunmayan ithal ikinci el araçlar
- Dijital pasaporta uyum sağlayamayan araçlar
- Zararlı materyaller içeren otomobiller (asbest, kurşun, cıva vb.)
Kademeli Geçiş Süreci
Yeni düzenleme halen Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon arasında müzakere ediliyor. 2026-2027 yıllarında yürürlüğe girmesi beklenen sistemin kademeli olarak hayata geçirilmesi planlanıyor. Türkiye otomotiv sektörü için bu yeni süreç hem risk hem de fırsat olarak değerlendiriliyor. Uyum sağlandığı takdirde Avrupa pazarında rekabet gücünün korunması mümkün olacak. Aksi halde, sektör ciddi kayıplarla karşı karşıya kalabilir.
