HABER STAJYER ÖĞRENCİLER: MUSA İSLAM – SITKI BUDAK / BİNGÖL SÜRMANŞET
Balaban camii olarak ta bilinen yapı, ak Koyunlu dönemine aittir. Camii minaresi üzerindeki kitabeye göre: Fahrettin Kutluk Bey’in oğlu Pir Ali Bey tarafından miladi 1402 tarihinde; minberin üzerinde ki kitabeden ise Pir Ali Bey’in oğlu Emir Pilten tarafından 1413 yılında yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Yapının Osmanlı dönemi ve sonrasında 1734, 1768, 1794 ve 1924 tarihlerinde çeşitli onarımlar geçirdiği kitabelerden tespit edilmektedir. Mimari özellik olarak yapı doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı içten ahşap tavanlı, dıştan kırma çatılı üst örgüye sahiptir. Cami girişi kemerli kapıdandır. Üstünde kitabesi bulunmaktadır. Caminin batı tarafında mezarlık alan bulunmaktadır. Bu mezarlık alanda üzerinde Osmanlıca yazılar yazılı 12 dilimli mezar taşları dağınık bir şekilde yer almaktadır. Bu tarihi yapı, değişik zamanlarda yapılan onarımlarla günümüze kadar gelmiştir." Camii ak Koyunlu beylerinden Pir Ali Bey’in oğlu Kiğı Beyi Emir Pilten ’den almaktadır. Adı geçen şahsın lakabının “BALABAN” veya “BELBAN” olmasından dolayı bu camii “balaban camii” olarak ta bilinmektedir.
PİLTAN BEY KİMDİR ?
Ebu Bekr-i Tihrani’nin Kitab-ı diyarbekiriyye adlı eserinde veriler bulunmaktadır. Tihrani’nin verdiği bilgilerden Pilten Bey ve babası Pir Ali Bey Kiğı. Erzincan ve buraya bağlı yerleşim birimlerinde büyük bir nüfuza sahip olduğu kara Yusuf kuvvetlerine karşı mücadele ettiği hatta birçok askeri harekâtta da bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu savaşçı kişiliğinden dolayı bölge beyleri içerisinde büyük bir nüfuz kazanan Pilten Bey cesaret ve yiğitlikleriyle şöhret kazanmıştır Pilten Bey’in Halil İskender ve Behlül adında üç oğlu olduğu kayıtlardan anlaşılmaktadır. Pilten Beyin Halil Bey adında ki oğlu Kiğı’nın bayındır köyünde metfundur. Diğer çocukları hakkında herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır.
PİLTAN BEY CAMİİ’NİN İNŞASI
Pilten Bey bu camii AK Koyunlu hasan zamanında yaptırmıştır (Hicri 818/1415) gelecek nesillere miras bıraktığı bu Cami’nin ilk inşa tarihi minber üzerinde yazılı kitabeden anlaşılmaktadır ayrıca aşağıda vereceğimiz belgelerde dahi bu cami Pilten Bey tarafından bizzat yaptırıldığına dair sarih ulaşılamamıştır.